2. การตรวจข้อต่อขากรรไกร
2.1 การตรวจวัดระยะการเคลื่อนที่ของขากรรไกร
วัตถุประสงค์การตรวจ
เพื่อตรวจว่าขากรรไกรสามารถเคลื่อนไปในทิศทางต่าง ๆ ได้ปกติหรือไม่ และในขณะเคลื่อนที่ขากรรไกรมีอาการปวดหรือมีสิ่งผิดปกติร่วมด้วยหรือไม่?
หลักทั่วไปในการตรวจ
1.
ให้ผู้ป่วยวางขากรรไกรล่างในตำแหน่งที่สบายก่อนเสมอ
2.
ผู้ตรวจต้องอธิบายให้ผู้ป่วยทราบทุกครั้งก่อนว่ากำลังจะทำอะไรต่อไป
3. ผู้ตรวจต้องบันทึกซี่ฟันหรือตำแหน่งที่ใช้เป็นจุดอ้างอิงเดียวกันเสมอในผู้ป่วยรายเดียวกัน
4.
ให้ผู้ป่วยเคลื่อนขากรรไกรซ้ำในแนวเดียวกันสัก 3 ครั้งเสมอ
สิ่งที่ควรตรวจ
ตรวจว่ามีเสียงที่ข้อต่อขากรรไกรหรือไม่ และตำแหน่งของเสียงที่เกิดขึ้นที่ใดของระยะการเคลื่อนที่ของขากรรไกร
วิธีตรวจ
วางปลายนิ้วชี้เบา
ๆ บนด้านข้างของข้อต่อขากรรไกรทั้งสองข้าง แล้วให้ผู้ป่วยอ้าปากช้า
ๆ ให้กว้าง ที่สุดเท่าที่จะทำได้ แม้จะรู้สึกปวดบ้างก็ตาม
และให้หุบปากช้าๆ จนฟันสบกันสนิทแล้วให้ผู้ป่วยเคลื่อนที่ขากรรไกรไปด้านซ้าย ด้านขวาและยื่นไปด้านหน้าด้วย สังเกตว่ามีเสียงเกิดขึ้นหรือไม่
ให้ผู้ป่วยเคลื่อนขากรรไกรไปทิศต่างๆ ซ้ำสัก 3 ครั้ง
ไม่นิยมสอดนิ้วเข้าไปในรูหู เพราะแรงดันจากนิ้วมืออาจดันกระดูกอ่อนของหูไปชนกับด้านหลังของข้อต่อ หรือทำให้แผ่นรองข้อต่อ (articular
disc) เปลี่ยนตำแหน่งทำให้เกิดเสียงขึ้น ทั้ง ๆ ที่จริงแล้วอาจไม่มีเสียงก็ได้
เสียงคลิก (click) หมายถึง เสียงที่เกิดขึ้นเดี่ยวๆ ขณะที่ขากรรไกรกำลังเคลื่อนไหว และเป็นเสียงสั้นๆ ที่มี การตั้งต้นและสิ้นสุดอย่างชัดเจน
เสียงคลิกที่เกิดขึ้นทั้งในขณะอ้าปากและหุบปาก แต่คนละตำแหน่งกันเรียกว่า รีซิโปรคอล คลิก (reciprocal click) เสียงนี้มักเกิดร่วมกับ การผิดตำ
แหน่งของแผ่นรองข้อต่อชนิดที่เข้าที่เองได้(disc displacement
with reduction)
เสียงคลิกนี้พบได้บ่อยกว่าเสียงกรอบแกรบ ถ้าเสียงนั้นคล้ายเสียงที่เกิดจากการ หักข้อนิ้วมืออาจเรียก เสียงป๊อบ (pop snapping sound)
ซึ่งเสียงนี้อาจเกิดจากคอนดายล์และแผ่นรองข้อต่อ (disc-condyle complex) เคลื่อนผ่านปุ่มกระดูก (articular eminence) ออกมาอย่างทันทีทันใด
เสียงกรอบแกรบหรือเสียงครูด (crepitus grating) หมายถึง เสียงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ในขณะที่ขากรรไกรเคลื่อนไหว คล้ายกับเสียง
ของวัตถุที่กำลังเคลื่อนไถลบนผิวขรุขระ เป็นเสียงที่ไม่ได้ยินด้วยหูแต่รู้สึกได้จากแรงสะเทือนที่ปลายนิ้วที่วางบนข้อต่อ มักเกิด ร่วมกับการมี
ภาวะเสื่อม (degenerative change) ของข้อต่อขากรรไกร |
