3. 2. การตรวจโดยการคลำและกด (Palpation)

2.2 การตรวจแนวการเคลื่อนที่ของขากรรไกรล่าง
        ในคนที่มี healthy masticatory system  จะอ้าปากและหุบปากได้ตรง (straight opening pathway) การเบี่ยงเบนของแนวการอ้าปากท
ี่พบมี 2 แบบ คือ
            1. deviation เป็นการเคลื่อนที่ของขากรรไกรล่างเบี่ยงเบนออกไปจากแนว  midline ขณะอ้าปาก และตวัดกลับเข้าสู่แนว midline  จนอ้ากว้างสุด
            2. deflection  เป็นการเคลื่อนที่ของขากรรไกรล่างเบี่ยงเบนออกไปจากแนว  midline ทางด้านใดด้านหนึ่งขณะอ้าปากและจะมามากขึ้นเรื่อย ๆ
                จนอ้าปากกว้างสุด  

วิธีการตรวจ
          1.ให้ผู้ป่วยวางขากรรไกรล่างในตำแหน่งที่สบาย
          2. ผู้ตรวจวางนิ้วหัวแม่มือใต้ริมฝีปากล่างของผู้ป่วย ให้เห็นฟันหน้าล่างชัดเจนขึ้น
          3. ให้ผู้ป่วยอ้าปากกว้างที่สุดเท่าที่จะทำได้ แม้จะรู้สึกเจ็บปวดบ้างสังเกตเส้นทางการเคลื่อนที่ของขากรรไกรล่าง

          หมายถึง การยื่นขากรรไกร ดังนั้นการวัดระยะการเคลื่อนที่ขากรรไกรไปด้านหน้า (protrusive range of motion) จึงหมายถึง การวัดระยะที่ขากรร
ไกรล่างยื่นไปด้านหน้ามากที่สุด

วิธีตรวจ
       1. ให้ผู้ตรวจอ้าปากเล็กน้อยและยื่นขากรรไกรล่างไปด้านหน้าให้มากที่สุด โดยไม่ให้ปลายฟันหน้าสัมผัสกัน
        2. วัดระยะจากด้านริมฝีปากของฟันตัดบนไปยังด้านริมฝีปากของฟันตัดล่างแล้วบันทึกผล ระยะยื่นขากรรไกรไกลที่สุดควรวัดได้
            ประมาณ 8-10 มิลลิเมตร
      ทั้งนี้ผู้ตรวจต้องนำระยะสบเหลื่อมในแนวนอนมาคิดด้วยเสมอ
            ไม่นิยมสอดนิ้วเข้าไปในรูหู เพราะแรงดันจากนิ้วมืออาจดันกระดูกอ่อนของหูไปชนกับด้านหลังของข้อต่อ หรือทำให้แผ่นรองข้อต่อ  (articular
disc) เปลี่ยนตำแหน่งทำให้เกิดเสียงขึ้น ทั้ง ๆ ที่จริงแล้วอาจไม่มีเสียงก็ได้
           
            เสียงคลิก (click) หมายถึง  เสียงที่เกิดขึ้นเดี่ยวๆ ขณะที่ขากรรไกรกำลังเคลื่อนไหว และเป็นเสียงสั้นๆ ที่มี การตั้งต้นและสิ้นสุดอย่างชัดเจน
เสียงคลิกที่เกิดขึ้นทั้งในขณะอ้าปากและหุบปาก แต่คนละตำแหน่งกันเรียกว่า รีซิโปรคอล คลิก (reciprocal click) เสียงนี้มักเกิดร่วมกับ การผิดตำ
แหน่งของแผ่นรองข้อต่อชนิดที่เข้าที่เองได้(disc displacement with reduction)
            เสียงคลิกนี้พบได้บ่อยกว่าเสียงกรอบแกรบ ถ้าเสียงนั้นคล้ายเสียงที่เกิดจากการ หักข้อนิ้วมืออาจเรียก เสียงป๊อบ (pop snapping sound)
ซึ่งเสียงนี้อาจเกิดจากคอนดายล์และแผ่นรองข้อต่อ (disc-condyle complex) เคลื่อนผ่านปุ่มกระดูก (articular eminence) ออกมาอย่างทันทีทันใด
            เสียงกรอบแกรบหรือเสียงครูด (crepitus grating) หมายถึง เสียงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ในขณะที่ขากรรไกรเคลื่อนไหว คล้ายกับเสียง
ของวัตถุที่กำลังเคลื่อนไถลบนผิวขรุขระ เป็นเสียงที่ไม่ได้ยินด้วยหูแต่รู้สึกได้จากแรงสะเทือนที่ปลายนิ้วที่วางบนข้อต่อ มักเกิด ร่วมกับการมี
ภาวะเสื่อม (degenerative change) ของข้อต่อขากรรไกร