3.3. การตรวจเสียงที่ข้อต่อขากรรไกร
(TMJ sounds)
เสียงที่ข้อต่อขากรรไกร
(TMJ sounds) หมายถึง เสียงที่เกิดขึ้นที่ข้อต่อขากรรไกร ในขณะที่ขากรรไกรเคลื่อนไหว
อาจเป็นความสั่นสะเทือน (joint
vibration) ที่สัมผัสได้จากการคลำบริเวณข้อต่อด้วยนิ้วมือ (palpation) หรือเป็นเสียงที่ได้ยินโดยตรง
(audible sound) โดยผู้ตรวจหรือผู้ป่วยเอง หรือต้องใช้เครื่องตรวจฟัง (stethoscope)
โดยปกติการเคลื่อนไหวข้อต่อขากรรไกรไปในทิศใด
ๆ จะไม่มีเสียงเกิดขึ้น
วัตถุประสงค์การตรวจ
เพื่อให้ทราบว่าผู้ป่วยมีเสียงที่ข้อต่อขากรรไกรขณะเคลื่อนไหวขากรรไกรหรือไม่หากมีเสียงนั้นเป็นอย่างไรเกิดขึ้นสม่ำเสมอหรือไม่
และเกิดขึ้นตำแหน่งใด
อุปกรณ์ตรวจเสียงที่ข้อต่อขากรรไกร
ปกตินิยมตรวจโดยใช้สัมผัสจากการคลำ
ด้วยปลายนิ้วมือ หรืออาจใช้เครื่องตรวจฟัง (stethoscope) ร่วมด้วย
ปัจจุบันยังไม่นิยมใช้เครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์ต่าง
ๆ ในการตรวจเสียงที่ข้อต่อขากรรไกรเนื่องจากเครื่องมือมีความไวสูงทำให้ตรวจพบเสียง
อื่นที่ไม่ต้องการตรวจร่วมด้วย
สิ่งที่ควรตรวจ
ตรวจว่ามีเสียงที่ข้อต่อขากรรไกรหรือไม่ และตำแหน่งของเสียงที่เกิดขึ้นที่ใดของระยะการเคลื่อนที่ของขากรรไกร
วิธีตรวจ
วางปลายนิ้วชี้เบา
ๆ บนด้านข้างของข้อต่อขากรรไกรทั้งสองข้าง แล้วให้ผู้ป่วยอ้าปากช้า
ๆ ให้กว้าง ที่สุดเท่าที่จะทำได้ แม้จะรู้สึกปวดบ้างก็ตาม
และให้หุบปากช้าๆ จนฟันสบกันสนิทแล้วให้ผู้ป่วยเคลื่อนที่ขากรรไกรไปด้านซ้าย ด้านขวาและยื่นไปด้านหน้าด้วย สังเกตว่ามีเสียงเกิดขึ้นหรือไม่
ให้ผู้ป่วยเคลื่อนขากรรไกรไปทิศต่างๆ ซ้ำสัก 3 ครั้ง
ไม่นิยมสอดนิ้วเข้าไปในรูหู เพราะแรงดันจากนิ้วมืออาจดันกระดูกอ่อนของหูไปชนกับด้านหลังของข้อต่อ หรือทำให้แผ่นรองข้อต่อ (articular
disc) เปลี่ยนตำแหน่งทำให้เกิดเสียงขึ้น ทั้ง ๆ ที่จริงแล้วอาจไม่มีเสียงก็ได้
เสียงคลิก (click) หมายถึง เสียงที่เกิดขึ้นเดี่ยวๆ ขณะที่ขากรรไกรกำลังเคลื่อนไหว และเป็นเสียงสั้นๆ ที่มี การตั้งต้นและสิ้นสุดอย่างชัดเจน
เสียงคลิกที่เกิดขึ้นทั้งในขณะอ้าปากและหุบปาก แต่คนละตำแหน่งกันเรียกว่า รีซิโปรคอล คลิก (reciprocal click) เสียงนี้มักเกิดร่วมกับ การผิดตำ
แหน่งของแผ่นรองข้อต่อชนิดที่เข้าที่เองได้(disc displacement
with reduction)
เสียงคลิกนี้พบได้บ่อยกว่าเสียงกรอบแกรบ ถ้าเสียงนั้นคล้ายเสียงที่เกิดจากการ หักข้อนิ้วมืออาจเรียก เสียงป๊อบ (pop snapping sound)
ซึ่งเสียงนี้อาจเกิดจากคอนดายล์และแผ่นรองข้อต่อ (disc-condyle complex) เคลื่อนผ่านปุ่มกระดูก (articular eminence) ออกมาอย่างทันทีทันใด
เสียงกรอบแกรบหรือเสียงครูด (crepitus grating) หมายถึง เสียงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ในขณะที่ขากรรไกรเคลื่อนไหว คล้ายกับเสียง
ของวัตถุที่กำลังเคลื่อนไถลบนผิวขรุขระ เป็นเสียงที่ไม่ได้ยินด้วยหูแต่รู้สึกได้จากแรงสะเทือนที่ปลายนิ้วที่วางบนข้อต่อ มักเกิด ร่วมกับการมี
ภาวะเสื่อม (degenerative change) ของข้อต่อขากรรไกร |
